ساز آرشهای، سازی قدیمی از خانوادهی سازهای رباب است که در برخی از مناطق هند و ایران، هنوز هم نواخته می شود. این سازها در طول زمان در هند ، ایران ، آفریقا و عراق تکامل پیدا کرد و گسترهی صوت آن نیز افزایش پیدا کرد. در ایران سازهای قیچک و کمانچه دو نمونه از خانوادهی سازهای آرشهای هستند که در موسیقی سنتی ایران استفاده میشوند.
مجله میدان آزادی: اینبار در ستون «فهرستهای ادوار جشنواره جوان - بخش موسیقی نواحی ایران» نوبت به ارائهی فهرست برگزیدگان موسیقی نواحی ایران به تفکیک سازهای زهیِ آرشهای رسیدهاست. صفحهی ششم از پروندهی «شاخههای درخت باربد» را با مقدمهای دربارهی این فهرست و جدول آن، پی میگیریم:
ساز آرشهای، سازی قدیمی از خانوادهی سازهای رباب است که در برخی از مناطق هند و ایران، هنوز هم نواخته می شود. این سازها در طول زمان در هند ، ایران ، آفریقا و عراق تکامل پیدا کرد و گسترهی صوت آن نیز افزایش پیدا کرد. در ایران سازهای قیچک و کمانچه دو نمونه از خانوادهی سازهای آرشهای هستند که در موسیقی سنتی ایران استفاده میشوند. در جشنوارهی موسیقی جوان، کمانچههای آذری، لری، مازندران، شمال خراسان و قشقایی هر یک به سبک خود مورد رقابت قرار گرفتند. قیچک سیستان و بلوچستان نیز در این جشنواره در میان سازهای آرشهای قرار دارد.
جدول: فهرست تمام برگزیدگان رتبه اول جشنواره موسیقی جوان در بخش نواحی (سازهای زهی آرشهای)
دوره |
سال |
بخش رقابت |
رده سنی |
نام هنرمند |
دهم
|
۱۳۹۵
|
نواحی- کمانچه آذری
|
الف
|
چیچک شاطرزاده تبریزی
|
دهم
|
۱۳۹۵
|
نواحی-کمانچه لری
|
ب
|
میلاد علیپرراد
|
یازدهم
|
۱۳۹۶
|
نواحی-قیچک سیستان و بلوچستان
|
الف
|
سهیل زنگی شاهی
|
یازدهم
|
۱۳۹۶
|
نواحی-کمانچه آذری
|
الف
|
رضا محمدی
|
یازدهم
|
۱۳۹۶
|
نواحی-کمانچه لری
|
الف
|
محمد امینی راد
|
یازدهم
|
۱۳۹۶
|
نواحی-کمانچه لری
|
ب
|
حسن سالاروند
|
یازدهم
|
۱۳۹۶
|
نواحی-کمانچه لری
|
ج
|
میلاد فلاحی
|
یازدهم
|
۱۳۹۶
|
نواحی-کمانچه مازندران
|
ج
|
سعدی صادقی
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-قیچک سیستان و بلوچستان
|
الف
|
سهیل زنگی شاهی
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-قیچک سیستان و بلوچستان
|
ج
|
مهرداد بامری
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه آذری
|
الف
|
آرین ضمیری
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه شمال خراسان
|
الف
|
فرهاد اسلامی
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه قشقایی
|
ج
|
محمدرضا نوروزی
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه لری
|
الف
|
محمد امینی راد
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه لری
|
ب
|
محمدرضا بارانی
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه لری
|
ج
|
سجاد لیریائی
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه مازندران
|
الف
|
حسام بتیار
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه مازندران
|
ب
|
سید محمدرضا محمدی
|
سیزدهم
|
۱۳۹۸
|
نواحی-کمانچه مازندران
|
ج
|
علیرضا رسولی
|
چهاردهم
|
۱۳۹۹
|
نواحی-کمانچه آذری
|
الف
|
مهدی بیرامی
|
چهاردهم
|
۱۳۹۹
|
نواحی-کمانچه شمال خراسان
|
الف
|
امیرحسین زارع
|
چهاردهم
|
۱۳۹۹
|
نواحی-کمانچه لری
|
الف
|
شینا احمدی
|
چهاردهم
|
۱۳۹۹
|
نواحی-کمانچه لری
|
ب
|
عرفان مریدی
|
چهاردهم
|
۱۳۹۹
|
نواحی-کمانچه لری
|
ج
|
سجاد لیریائی+میلاد علیپور
|
چهاردهم
|
۱۳۹۹
|
نواحی-کمانچه مازندران
|
الف
|
حسام بتیار
|
چهاردهم
|
۱۳۹۹
|
نواحی-کمانچه مازندران
|
ج
|
صالح جعفری
|
پانزدهم
|
۱۴۰۰
|
نواحی-کمانچه آذری
|
الف
|
سهند یعقوبی
|
پانزدهم
|
۱۴۰۰
|
نواحی-کمانچه شمال خراسان
|
الف
|
ژیکان سپاهی
|
پانزدهم
|
۱۴۰۰
|
نواحی-کمانچه شمال خراسان
|
ب
|
امیرحسین زارع
|
پانزدهم
|
۱۴۰۰
|
نواحی-کمانچه لری
|
الف
|
حبیب اله کاوسی
|
پانزدهم
|
۱۴۰۰
|
نواحی-کمانچه لری
|
ب
|
حسام بتیار
|
پانزدهم
|
۱۴۰۰
|
نواحی-کمانچه لری
|
ج
|
علی فتحی
|
پینوشت:
فهرستهای جشنوارهی موسیقی جوان در بخش موسیقی نواحی را به تفکیک دستهبندی سازها در تکنوازی یا همنوازی و همینطور تمایز بخش ساز و آواز به پنج دستهی کلی: 1- آواز، 2- کوبهای، 3- زهی آرشهای، 4- زهی مضرابی و 5- بادی، تدوین کرده و به مخاطبان ارائه خواهیمداد. همچنین به دلیل کثرت برگزیدگان در همهی ادوار، تنها به گردآوری فهرست هنرمندانی که رتبهی اول و تندیس جشنواره را بهدستآوردند، بسنده شدهاست.
هدف از انتشار این فهرستها بازخوانی و یادآوری استعدادهای موجود کشور در همین روزگار در بخشهای مختلف موسیقی نواحی ایران است، بازخوانی و یادآوریای که مخاطبش همهی تصمیمگیران و مدیران و نهادی فرهنگی کشور و همچنین جامعهی آهنگسازان و مدیران تولید آثار هنری است.
جشنوارهی ملی موسیقی جوان از سال ۱۳۸۵ به مثابه آزمونی هنری برای ارزیابی وضعیت کمی و کیفی آموزش موسیقی در کشور تاسیس شد. این جشنواره، از سویی موجب ایجاد انگیزهای برای تلاش و تکاپوی بیشتر در میان نسل جوان موسیقیدان میشود و از سوی دیگر با همکاری جمع بسیاری از استادان برجستهی موسیقی کشور، مجالی شایسته را برای ارزیابی سطح کیفی آثار نسل جدید و کمک به فعالیتهای موسیقایی آنان فراهم آورده.
در واقع، این رویداد یک «مسابقهی موسیقایی» است. موسیقی نواحی طی این سالها در جشنواره موسیقی جوان، هم به جشنواره منفعت دادهاست و هم از آن منفعت بردهاست؛ از یک جهت، فرهنگ و قدمت در کنار هنر پختهی موسیقی نواحی، به جشنواره غنا داده و از جهتی دیگر جشنواره باعث رونقگرفتن و طرفدار پیداکردن موسیقی نواحی بین نسل جدید شدهاست. به هر حال رسالت اصلی این جشنواره معرفیکردن فضای موسیقی مقامی و نواحی است.
این جشنواره در دوره هشتم و نهم (سال ۹۳ و ۹۴) در قالب سه رده سنی «الف» (۱۰ تا ۱۵ سال)، «ب» (۱۶ تا ۲۱ سال) و «ج» (۲۲ تا ۲۷ سال) برگزار شد و پس از آن رده بندی سنی تغییر یافت. رده سنی «الف» (۱۵ تا ۱۸ سال)، «ب» (۱۹ تا ۲۳ سال) و «ج» (۲۴ تا ۲۷ سال) در این جشنواره به رقابت پرداختند.